Báo động cấp I: Khi lũ xuất hiện trên sông, nước sông dâng cao hơn bình thường và còn khả năng tiếp tục lên nhưng chưa tác động nhiều đến sản xuất và đời sống sinh hoạt của nhân dân. Công tác phòng chống lũ chủ yếu là theo dõi và chuẩn bị ứng phó đề phòng nước lũ tiếp tục lên cao.

Báo động cấp II: Nước lũ đã dâng cao từ 1,50 đến 3,00m so với khi chưa có lũ. Tình trạng ngập lụt bắt đầu lan rộng ra các vùng trũng thấp và có nhiều khả năng uy hiếp gây thiệt hại về tài sản, ảnh hưởng tới các hoạt động sinh hoạt bình thường, nhất là sản xuất nông nghiệp, khai thác và chăn nuôi thủy sản, vv.  Dòng chảy lúc này không chỉ còn nằm trong lòng sông, suối mà sẽ tràn ra các bãi, gây ngập các bến bãi và các công trình tạm ven sông. Do vậy, lúc này chính quyền các địa phương cần đôn đốc nhắc nhở nhân dân khẩn trương di dời các công trình khai thác ở các bến bãi; các phương tiện nuôi trồng, đánh bắt thủy sản; các lều lán, công trình tạm phục vụ cho việc canh tác, trồng trọt, xây dựng ở các bãi sông đến nơi an toàn. Hạn chế việc ra sông đánh bắt thủy sản, vớt gỗ, củi và các vật dụng trôi trên sông. Các chuyến đò (nếu có) chỉ được phép hoạt động chở khách sang sông khi thật sự cần thiết và phải đảm bảo đầy đủ các phương tiện bảo hộ an toàn. Khi đã thông báo lũ có khả năng lên mức báo động 2 thì các cơ quan chức năng, chính quyền và nhân dân cần gấp rút triển khai nhân lực và các phương tiện cần thiết để sẵn sàng đối phó nếu nước lũ tiếp tục dâng cao.

Báo động III: Nước lũ đã dâng cao, gây ngập sâu ở khu sản xuất và vùng dân cư từ 0,50m đến 3,00m, có nơi ngập sâu trên 3,00m. Tình trạng ngập lụt đã trở nên nghiêm trọng, có nguy cơ đe đọa đến các công trình phòng lũ, các hồ chứa thủy lợi, thủy điện, các công trình cơ sở hạ tầng như cầu, cống, đường giao thông, trường, trạm,.…Mực nước sông dâng cao làm ách tắc giao thông, đi lại của nhân dân, ngập lụt lan rộng trên những cánh đồng canh tác và các khu dân cư gây tác động xấu đến hoạt động sản xuất; đời sống sinh hoạt bắt đầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Lũ có thể gây thiệt hại lớn tới tính mạng và tài sản của nhân dân nếu không có biện pháp tránh, chống lũ kịp thời, hiệu quả. Lúc này các địa phương cần tập trung cho công tác phòng chống lũ lụt. Khẩn trương di dời người và tài sản của các gia đình nằm trong vùng ngập lụt đến nơi an toàn. Tuyệt đối cấm ra sông dưới mọi hình thức (trừ cơ quan chuyên môn ra đo đạc lưu lượng dòng chảy). Tạm thời đình chỉ giao thông trên các tuyến đường bị ngập lụt sâu; cho học sinh nghỉ học nếu trường nằm trong vùng ngập hoặc phải đi qua vùng ngập để đến trường. Các địa phương cần bố trí lán trại tạm cho nhân dân tránh lũ, bố trí các điểm y tế và cấp phát lương thực di động để hỗ trợ nhân dân trong những ngày tránh lũ. Ngoài ra cũng cần có kế hoạch dự phòng và chủ động đề nghị hỗ trợ từ các địa phương khác trong trường hợp nước lũ có thể dâng cao hơn và thời gian ngập lụt kéo dài. Lưu ý đến các biện pháp bảo đảm an toàn cho công trình, nhất là đối với các hồ chứa, bởi khi bị nước lũ uy hiếp thì sự an toàn của công trình còn liên quan đến nhiều các công trình dân sinh kinh tế khác và cả tính mạng của người dân ở phía hạ lưu.

(Kỳ 2: Các thuật ngữ sử dụng trong dự báo mưa)